Το BookSitting παρουσιάζει δεκατέσσερα βιβλία που ξεχώρισε τη χρονιά που πέρασε.
Επιμέλεια: Αλεξία Καλογεροπούλου
alexia.kalogeropoulou@gmail.com
Τα σπλάχνα, Νίκος Ξένιος, εκδόσεις Κριτική
Στις 283 σελίδες του βιβλίου «Τα σπλάχνα» του Νίκου Ξένιου παρακολουθούμε τη ζωή του καθηγητή Ιστορίας Άλκη Δομέστικου από την παιδική ηλικία ως την εφηβεία, την ενηλικίωση και ύστερα το γήρας, μέσα από τραγικά ιστορικά γεγονότα που αρχίζουν με μια μνήμη θολή από την πυρκαγιά που ξέσπασε το 1931 στην Εβραϊκή συνοικία Κάμπελ στη Θεσσαλονίκη και εκτείνεται ως τον 21ο αιώνα.
Νηφάλιο, καυστικό, με πολλές ανατροπές, το μυθιστόρημα του Νίκου Ξένιου ανατέμνει τη σκοτεινή και επικίνδυνη ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου που αναζητά την καταξίωση και την εξουσία με κάθε τρόπο, υπηρετώντας ακραίες ιδεολογίες και ένα σύστημα αξιών. Ένα από τα πιο ωραία βιβλία που διαβάσαμε το 2019. Δίνει γροθιά στις βεβαιότητές μας χωρίς να φορά ιδεολογικές παρωπίδες.
Εκεί που ζούμε, Χρίστος Κυθρεώτης, εκδόσεις Πατάκη
Στο μυθιστόρημα «Εκεί που ζούμε» ο Χρίστος Κυθρεώτης αφηγείται ένα εικοσιτετράωρο από τη ζωή του Αντώνη Σπετσιώτη, ενός τριανταπεντάχρονου δικηγόρου, καθόλου ευχαριστημένου από τη δουλειά και τη ζωή του. Ένα εικοσιτετράωρο μιας καλοκαιρινής μέρας του 2014, κατά τη διάρκεια της οποίας πρέπει να αντιμετωπίσει μια δύσκολη επαγγελµατική υπόθεση, να συναντήσει τον πρώτο του έρωτα και να συνοδεύσει τον πατέρα του στο τελευταίο του δροµολόγιο πριν βγει οριστικά στη σύνταξη. Και όλα αυτά λίγο μόλις καιρό πριν εγκαταλείψει την Ελλάδα για να ζήσει και να εργαστεί στο εξωτερικό.
Ένα μυθιστόρημα για όλα όσα ζούμε, για όλα όσα συναποτελούν αυτό που αποκαλούμε ζωή: Τους έρωτες, τους χωρισμούς, τις σχέσεις με τους γονείς, τα τραύματα, τις σχέσεις με τα αδέρφια, τον θάνατο, τις αλλαγές, τη συνταξιοδότηση, τη γραφειοκρατία, την υποκρισία, τα επαγγελματικά αδιέξοδα, τη μετανάστευση των επιστημόνων. Όλα τα αγγίζει ο Χρίστος Κυθρεώτης σε αυτό το βιβλίο, όπου χωρίς εντάσεις και εξάρσεις, σε παίρνει από το χέρι το πρωί, μόλις που άνοιξες τα μάτια σου, και σε αφήνει το επόμενο ξημέρωμα.
Ο μεγάλος υπηρέτης, Δημήτρης Σωτάκης, εκδόσεις Κέδρος
Ένας επιχειρηματίας, ευνοημένος φαινομενικά από τη ζωή, εύπορος και εμφανίσιμος, με σπίτι και οικονομική κατάσταση που θα ζήλευαν πολλοί, είναι ανικανοποίητος. Στρέφει το βλέμμα του σχεδόν πάντα σε ό,τι του λείπει και νιώθει σταδιακά ότι χάνει τον έλεγχο της ζωής του, παγιδευμένος στη ματαιότητα και τη μοναξιά. Προκειμένου να βάλει σε τάξη τη χαοτική καθημερινότητά του, προσλαμβάνει έναν βοηθό.
Η νοσηρότητα της κατάστασης παίρνει ολοένα μεγαλύτερες διαστάσεις και ο επιχειρηματίας ζητά από τον βοηθό να αναλάβει τη διεκπεραίωση όλων των υποθέσεών του, ακόμη και των ερωτικών, που ο ίδιος αδυνατεί να φέρει εις πέρας, ακινητοποιημένος από ένα άγχος καθηλωτικό. Καθισμένος στον καναπέ του σπιτιού του, μπροστά στην τηλεόραση, βυθίζεται σε μια επίπλαστη υπνωτιστική αίσθηση ασφάλειας, γυρίζοντας την πλάτη στην αληθινή ζωή. Ένα μυθιστόρημα για τη μάχη του ανθρώπου με τον εαυτό του και για την ψευδαίσθηση που δημιουργεί η δύναμη της εξουσίας.
Σπίτι με ονόματα, Κολμ Τόιμπιν, μετ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδόσεις Ίκαρος
Αντλώντας έμπνευση από τους τρεις τραγικούς, ο Ιρλανδός συγγραφέας Κολμ Τόιμπιν επαναπροσδιορίζει τον κλασικό μύθο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, προσδίδοντας στους χαρακτήρες της ελληνικής τραγωδίας στοιχεία της σύγχρονης εποχής αλλά και μια απροσδόκητη ανθρωπιά.
Σ’ αυτή την απάνθρωπη συνθήκη, η Ηλέκτρα και ο Ορέστης προβαίνουν με τη σειρά τους σε εξίσου απάνθρωπες ενέργειες πασχίζοντας να διορθώσουν τα λάθη του παρελθόντος. Ένα βιβλίο που ξαναγράφει με αξιοπρέπεια τον μύθο των Ατρειδών, κάνοντάς τον πιο προσιτό και ελκυστικό για τον σύγχρονο αναγνώστη.
Ποιήματα, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Ίκαρος
Δεν χρειάζονται πολλά λόγια και συστάσεις για τον βραβευμένο Κύπριο ποιητή Κυριάκο Χαραλαμπίδη. Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφόρησε το 2019 ένας συγκεντρωτικός τόμος που περιλαμβάνει το σύνολο των έως τώρα ποιητικών συλλογών του, από το 1961 έως το 2017.
Η μεταμόρφωση και άλλες ιστορίες, Φραντς Κάφκα, μετ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδόσεις Μίνωας
Τέσσερα κλασικά διηγήματα του Κάφκα που αποτυπώνουν με τον πλέον αυθεντικό τρόπο τη συγγραφική δεινότητα και την απαράμιλλη δημιουργική σκέψη του κορυφαίου συγγραφέα του 20ού αιώνα. Παράλληλα, εισάγουν τον αναγνώστη στο καφκικό σύμπαν ενός ανοίκειου κόσμου που διαπνέεται από μια ατμόσφαιρα υπαρξιακής αγωνίας, ασφυκτικών αδιεξόδων και αναπόδραστης μοίρας.
Εκτός από τη Μεταμόρφωση, στην έκδοση περιλαμβάνονται ακόμα: Η κρίση, το πρώτο ολοκληρωμένο διήγημα του Κάφκα, γραμμένο μέσα σε μόλις οκτώ ώρες μια νύχτα του Σεπτεμβρίου του 1912, Η σωφρονιστική αποικία, ένας τόπος τιμωρίας και απόλυτης φρίκης, όπου το Κακό κυριαρχεί, γραμμένο τον Οκτώβριο του 1914 και Ένας αγροτικός γιατρός, ένα από τα πιο αινιγματικά και μυστηριώδη έργα του, από τα λίγα που ο Κάφκα πρόλαβε να δει εν ζωή δημοσιευμένα.
Οι κομπάρσοι, Μαρία Σαμπατακάκη, εκδόσεις Κέδρος
Το βιβλίο «Οι κομπάρσοι» της Μαρίας Σαμπατακάκη περιλαμβάνει δεκατέσσερις ιστορίες υπαρκτών αλλά άγνωστων προσώπων που δεν διαδραμάτισαν κανέναν σπουδαίο ρόλο στις μεγάλες και κομβικές στιγμές της νεότερης Ιστορίας. Άνθρωποι καθημερινοί, «σαν όλους τους άλλους», αφηγούνται το αποτύπωμα που άφησαν τα ιστορικά γεγονότα στις ζωές τους. Χαρακτήρες υπαρκτοί αλλά αθόρυβοι, αντιήρωες, προσηλωμένοι στις καθημερινές τους ανάγκες που επηρεάζονται από τις ιστορικές αλλαγές που συντελούνται κατά την εποχή που ζουν. Οι μαρτυρίες τους ξεδιπλώνουν κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές πτυχές του ελληνικού δημόσιου βίου από τον Μεσοπόλεμο έως την απριλιανή δικτατορία, ιδωμένες υπό το πιο ταπεινό πρίσμα.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη, ένα ταξίδι σε σημαντικές ιστορικές στιγμές που βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα το παρελθόν και το παρόν της χώρας μας. Μια ωδή στο μεγαλείο της ασημαντότητας, του απρόσωπου πλήθους που συναντά κανείς στις ιστορικές φωτογραφίες, σαν αυτές που συνοδεύουν την έκδοση.
Τα Cantos Της Εξιλέωσης / Το Canto Της Τοκογλυφίας / Στίχοι Γραμμένοι Για Την Όλγα, Έζρα Πάουντ, επιμ.- μετ. Χάρης Βλαβιανός, εκδόσεις Άγρα
Ένα σημαντικό βιβλίο από τις εκδόσεις Άγρα που περιλαμβάνει μερικά από τα πλέον σπαρακτικά, θα λέγαμε, Cantos του Πάουντ. Η έξοχη μετάφραση και επιμέλεια έγινε από τον ποιητή και δεξιοτέχνη μεταφραστή, Χάρη Βλαβιανό, ενώ ο πρόλογος γράφτηκε ειδικά για την έκδοση αυτή από την κόρη του Πάουντ, Mary de Rachewitz.
Διηγήματα και νουβέλες, Αντόν Τσέχοφ, μετ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, εκδόσεις Ψυχογιός
Η εξαιρετική αυτή συλλογή των εκδόσεων Ψυχογιός περιλαμβάνει μια πανοραμική εικόνα της διηγηματογραφίας του Τσέχοφ, από τα πολύ σύντομα διηγήματα-μπονσάι (πρώιμα, αλλά και πρωτοποριακά, δείγματα του σύγχρονου flash fiction) έως τις πιο εκτενείς αφηγήσεις που εισχωρούν, ως προς την έκταση, τη φόρμα και το βάθος, στην κατηγορία της νουβέλας. Άγνωστα, παραγνωρισμένα και λησμονημένα κείμενα συνυπάρχουν με τα πιο δημοφιλή, αρχετυπικά του διηγήματα, και έργα της νιότης συνδυάζονται με εκείνα της ωριμότητας.
Εκτός από την εισαγωγή της μεταφράστριας Αλεξάνδρας Ιωαννίδου, το βιβλίο περιλαμβάνει και συνοπτικό χρονολόγιο της ζωής του Τσέχοφ και ένα δοκίμιο του Τόμας Μαν για τον κλασικό Ρώσο διηγηματογράφο και θεατρικό συγγραφέα.
Δευτέρα ή Τρίτη και άλλα διηγήματα, Βιρτζίνια Γουλφ, μετ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδόσεις Άγρα
Τα έργα που περιλαμβάνονται σ’ αυτόν τον σπουδαίο τόμο καλύπτουν όλο το εύρος της συγγραφικής πορείας της Βιρτζίνια Γουλφ. Επειδή η Γουλφ δοκίμαζε διαρκώς νέες αφηγηματικές μορφές, τα σύντομα πεζά της παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία και αντανακλούν τους πολλούς τρόπους με τους οποίους απελευθερωνόταν από τις συμβάσεις, τόσο όσον αφορά τις αφηγηματικές τεχνικές όσο και τη σκέψη, και ανακάλυπτε την αφηγηματική φωνή που θα έφερε εμφανώς τη δική της σφραγίδα.
Ορισμένα διηγήματά της, όπως τα «Συμπαγή αντικείμενα» και «Η κληρονομιά», είναι διηγήματα με την παραδοσιακή έννοια του όρου, συνθέσεις με σταθερή αφηγηματική δομή και στέρεους χαρακτήρες. Άλλα διηγήματα, όπως «Το σημάδι στον τοίχο» και «Ένα μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε», αποτελούν μυθοπλαστικούς στοχασμούς των οποίων οι μετατοπίσεις της αφηγηματικής σκοπιάς και η λυρική πρόζα θυμίζουν τα αυτοβιογραφικά δοκίμια ορισμένων συγγραφέων του 19ου αιώνα, προπάντων του Ντε Κουίνσυ.
Κάποια άλλα, εντούτοις, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «σκηνές» η «σχεδιάσματα», πιθανώς οφείλουν πολλά στον Τσέχοφ, ο οποίος μας βοήθησε να δούμε, γράφει η Γουλφ το 1919, ότι οι «ανολοκλήρωτες ιστορίες είναι θεμιτές». Αναμφισβήτητα ένα από τα καλύτερα βιβλία του 2019.
Βενιζελισμός και αντιβενιζελισμός στις απαρχές του εθνικού διχασμού. 1915-1922, Σωτήρης Ριζάς, εκδόσεις Ψυχογιός
Ο Σωτήρης Ριζάς περιγράφει με τρόπο ευσύνοπτο και περιεκτικό μια εποχή που στιγμάτισε την ιστορία της Ελλάδας και είχε συνέπειες που έγιναν αισθητές για δεκαετίες. Επιστρέφοντας στις απαρχές του Εθνικού Διχασμού αναδεικνύει το πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα των δύο παρατάξεων: των Βενιζελικών και των Αντιβενιζελικών. Όπως αποδεικνύει, το σχίσμα δεν οφειλόταν σε δομικούς περιορισμούς ταξικής, ή άλλης, φύσης αλλά στην πορεία και τη δυναμική των γεγονότων από το 1915 έως το 1918.
Η παγίωση του σχίσματος από το 1922 και μετά, και η συνύφανσή του με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και περιφέρειες, οφειλόταν στην εσφαλμένη διαχείριση της Μικρασιατικής καταστροφής, με επιλογές που ήταν συνδεδεμένες με τον Διχασμό και τον διαιώνιζαν, καθώς υποδήλωναν την έλλειψη συμφωνίας για τους κανόνες του παιχνιδιού και την ύπαρξη κατεστημένων συμφερόντων για τη συνέχιση του σχίσματος και του φαύλου κύκλου εκδίκησης και αντεκδίκησης. Κατ’ αυτό τον τρόπο η φυσιολογική διαφοροποίηση μεταξύ μιας συντηρητικής και μιας φιλελεύθερης μεταρρυθμιστικής μερίδας, που συναντάται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, εξελίχθηκε σε μια εικοσαετή διαμάχη χωρίς συνταγματικά και πολιτικά όρια.
Οι αδιάφοροι, Αλμπέρτο Μοράβια, μετ. Ελένη Τουλούπη, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Οι αδιάφοροι είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Μοράβια, το οποίο, αν και το έγραψε σε ηλικία μόλις 22 ετών, θεωρείται το σημαντικότερο της λογοτεχνικής του καριέρας. H κυκλοφορία του συνέπεσε με μια από τις πιο δύσκολες ιστορικά στιγμές της Ιταλίας, κατά την οποία ο Μουσολίνι είχε επιβάλει τη δικτατορία του και η χώρα όδευε προς τη συναίνεση και τη λαϊκή επικύρωση του φασισμού.
Πέντε χαρακτήρες που συνθέτουν τη χαοτική πραγματικότητα της αστικής ιταλικής οικογένειας την εποχή του φασισμού. Παθιασμένοι με τα ίδια τους τα θέλω, εγωκεντρικοί, εγκλωβισμένοι στη μοναξιά και στην ανικανότητά τους να προσεγγίσουν το αληθινό νόημα της ζωής, να δημιουργήσουν αυθεντικές σχέσεις με τα πράγματα και τους ανθρώπους, να νιώσουν ειλικρινή πάθη, να ορίσουν εντέλει μέτρα και σταθμά.
Η έκδοση εμπλουτίζεται με μια εξαιρετική εισαγωγή του Εντοάρντο Σανγκουινέτι, ένα σπουδαίο κριτικό σημείωμα της Αλεσάντρα Γκραντέλις, τέσσερα σημαντικά και σπάνια κείμενα του ίδιου του Μοράβια, που επεξηγούν και αναλύουν περαιτέρω τα νοήματα του έργου του και της εποχής κατά την οποία το έγραψε, καθώς και ένα αναλυτικό Χρονολόγιο για τον συγγραφέα.
Αγαπημένη, Τόνι Μόρισον, μετ. Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Η Σιθ γεννήθηκε σκλάβα στον Νότο και δραπέτευσε στο Οχάιο, ωστόσο δεκαοκτώ χρόνια αργότερα δεν είναι ακόμη ελεύθερη. Την κατατρύχουν οδυνηρές αναμνήσεις από το Φιλόξενο Σπιτικό, το όμορφο αγρόκτημα που έγινε για την ίδια και τους συντρόφους της ο τόπος της απόλυτης φρίκης. Το καινούργιο της σπίτι το στοιχειώνει το φάντασμα του μωρού της που πέθανε χωρίς όνομα, από τα ίδια της τα χέρια, με μία μονάχα λέξη χαραγμένη στην ταφόπλακά του, να θυμίζει πως κάποτε έζησε: Αγαπημένη.
Ποιητικό και σκληρό, τεντωμένο σαν σχοινί, το μυθιστόρημα εξερευνά το ανεξίτηλο τραύμα της δουλείας με τρόπο που καθηλώνει τον αναγνώστη. Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της νομπελίστριας Τόνι Μόρισον, της πιο τολμηρής γυναικείας φωνής στην αμερικανική πεζογραφία.
Γεννημένος λούζερ, Ειρήνη Δερμιτζάκη, εκδόσεις Εύμαρος
Η Ειρήνη Δερμιτζάκη, στο πρώτο της μυθιστόρημα, καταπιάνεται με το θέμα της ταυτότητας που μας δίνουν οι άλλοι ακόμα και πριν τη γέννησή μας αλλά και με τον τρόπο που διαμορφώνονται τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός «λούζερ», ενός ουραγού της ζωής.
Ο Μανούσος, ο αντιήρωας αυτού του βιβλίου, γεννιέται και μεγαλώνει στο Σκορποχώρι, ένα φανταστικό χωριό της Κρήτης. Η αφήγηση παρακολουθεί το κουβάρι της ζωής του να ξετυλίγεται μέσα από καταστάσεις άλλοτε τραγικές κι άλλοτε στα όρια του γκροτέσκ, έτσι που το μικροκαμωμένο και αδύναμο ανθρωπάκι γίνεται σιγά σιγά η προσωποποίηση της σκληρότητας κάθε μικρής κοινωνίας που πολλές φορές δείχνει μηδενική ανοχή στη διαφορετικότητα.
Μια σύγχρονη ηθογραφία που περιγράφει τη ζωή και την παθογένεια στην κλειστή κοινωνία ενός χωριού της Κρήτης και κατ’ επέκταση σε πολλά μέρη της ελληνικής υπαίθρου.
BookSitting 